Mediation komt in Nederland maar moeizaam van de grond. Mijns inziens ten onrechte. De casus van AZ en de Westrand laat duidelijk de voordelen van mediation zien ten opzichte van een juridische procedure.
Wat is mediation?
Mediation is een alternatieve manier om geschillen te beslechten. Niet door een rechter of een arbiter, maar door partijen zelf, onder begeleiding van een mediator. Het verschil zit in een aantal aspecten. Ten eerste gebeurt er niets wat partijen zelf niet willen. Dat is in een juridische procedure nog wel eens anders. Partijen beslissen zelf welke oplossing ze voor het geschil kiezen en of ze het geschil in mediation oplossen. Het staat partijen ook vrij om met de mediation te stoppen. Een ander belangrijk verschil is dat de mogelijkheden veel ruimer zijn dan in de procedure. In een procedure gaat het vaak maar om een specifieke vordering of – zoals ik laatst aan de hand had – een specifiek besluit van een VvE. Dit terwijl in werkelijkheid de problemen veel meer omvattend zijn. Partijen communiceren niet meer met elkaar, wekken door hun handelwijze ergernis en irritatie. Een oplossing van het werkelijke probleem ligt dan niet zozeer in een correctie van dat ene specifieke besluit, maar veel meer in een bredere aanpak van de wijze van besluitvorming in zijn algemeenheid. Tenslotte is er voor mediation veel meer ruimte voor de emotie, ergernis en belangen van partijen. Vaak gaat het juist op dat vlak fout in gesprekken tussen partijen om tot een oplossing te komen. Hier wordt onvoldoende aandacht aan besteed.
De mogelijkheden van mediation in dossier Westrand
Mijn handen jeuken als ik het dossier van AZ, de gemeente Alkmaar, de erven Molenaar en alle andere betrokken partijen lees (de camping, AFC’34, de hockey, de Rugby, de gemeente Zaanstad). Hier was toch veel meer uit te halen geweest! Alleen al uit de krantenartikelen in het NHD van vanochtend (21 mei 2014) blijkt dat geen van deze partijen begrijpt waar het nu precies fout op is gegaan. Een groot deel lijkt in de communicatie te liggen, maar ook in onvoldoende aandacht voor de onderliggende belangen. Onderdeel van iedere mediation is open communicatie en een grondige analyse van de onderliggende belangen. Enkele vragen die daarbij aan de orde kunnen komen zijn bijvoorbeeld; ‘wat zijn nu precies de wensen van AZ voor een nieuw jeugdcomplex?’, ‘Is het daarvoor essentieel dat de bouw in 2014 aanvangt?’, ‘Welke belangen hebben de erven Molenaar?’, ‘Is er ook op andere wijze tegemoet te komen aan deze belangen?’. Etc, etc.
In mediation hebben alle partijen ook de mogelijkheid om bij te dragen aan een oplossing. Om tegemoet te komen aan de belangen van de andere partij. Nu lag de regie bij de gemeente Alkmaar en moesten alle oplossingen en concessies vanuit de gemeente komen. In mediation zou AZ, de hockey, de Rugby, camping of AFC’34 daar bijvoorbeeld ook een bijdrage aan hebben kunnen leveren. Bijvoorbeeld door te bepalen dat de gronden van de erven op termijn alsnog betrokken zouden worden bij de Westrand. De hockey, AFC’34 en de Rugby zouden bijvoorbeeld op termijn of wellicht reeds nu behoefte hebben aan meer ruimte in de vorm van een extra veld of iets dergelijks. Als een deel van de gronden van de erven Molenaar hiervoor gebruikt zouden kunnen worden, dan was er mogelijk een oplossing bereikt.
Gemiste kansen
Het is mijn overtuiging dat met mediation tot een oplossing zou zijn gekomen in dit dossier. De kansen hierop zouden in ieder geval gemaximeerd zijn. Bovendien zou het tussen partijen meer begrip en duidelijkheid hebben opgeleverd over elkaars standpunten en belangen. En dus ook over de reden waarom die partijen uiteindelijk niet voor een gezamenlijke oplossing in de Westrand hebben gekozen. En dat is nu wel anders. Met al het onbegrip, frustratie en mogelijke juridische procedures tot gevolg.
Sander Hartog (1972) is advocaat-partner bij Van Diepen Van der Kroef Advocaten en gespecialiseerd in Vastgoedrecht. Ook is hij gediplomeerd NMI-mediator, waarbij hij zich vooral richt op mediations in de bouw.
