De recente perikelen rond de Nationale ombudsman wekken grote verbazing omdat deze belangrijke functie ernstig wordt besmeurd. In Duitsland kennen we geen Nationale ombudsman of kinderombudsman. Of de kinderrechten daardoor minder aandacht krijgen, kan ik niet beoordelen, maar ik vind de afwezigheid van een dergelijk orgaan wel jammer. Want hij of zij zou genoeg te doen hebben.
Onderwerpen zijn er immers genoeg, zoals bijvoorbeeld de positie van migrantenkinderen, kinderarmoede en -misbruik. Wegens het ontbreken van dergelijke ombudsmannen lopen wij in Duitsland wel de spraakmakende Nederlandse ombudsmangevechten in de (sociale) media mis.
Moeilijk voor te stellen
Wij kunnen ons in Duitsland moeilijk voorstellen hoe het mogelijk is dat een alom geprezen kinderombudsman, Marc Dullaert, als een goede ‘bouwer’ wordt neergezet en desondanks om schimmige reden moet vertrekken. Hoe kan het dat dit zo plotseling gebeurt en Dullaert daardoor zijn voorzitterschap bij de Europese ombudsmannen vroegtijdig moet inleveren?
Blunderen
In Duitsland kunnen we niet smullen van een Nationale ombudsman die niet in staat lijkt te zijn om de pers te woord te staan en doorblundert op de momenten dat hij dit daadwerkelijk probeert. We kunnen ook niet gissen waarom de Tweede Kamer dit allemaal laat gebeuren of hoe het mogelijk is dat een ombudsman niet in staat is om één reden te noemen waarom Marc Dullaert moet vertrekken.
Ego
Excuses, ik moet hier een kleine correctie doorvoeren, er is immers wel een reden: ego. Ego betekent in dit geval: ik wil het voor het zeggen hebben; ik wil een team bouwen; ik ben de man die naar buiten treedt, met of zonder verstand van zaken.
Twee kandidaten
Je kan je afvragen hoe dit heeft kunnen gebeuren. Als ik Elsevier mag geloven, waren er 65 kandidaten voor de functie van Nationale ombudsman waarvan uiteindelijk slechts 2 kandidaten op gesprek mochten bij de commissie van de Tweede Kamer. Opvallend weinig voor zo’n belangrijke functie.
Omgang met de media
Daarnaast is ook één ding zeker: het kunnen omgaan met de media blijkt geen onderwerp van de commissie van de Tweede Kamer voor de aanstelling van de Nationale ombudsman te zijn geweest. Elsevier is blijkbaar ook een jaar geleden op zoek gegaan en kwam slechts een uitspraak over de stijgende gerechtelijke kosten voor burgers tegen. Het commentaar van Elsevier: “Op veel spannendere uitspraken is Reinier van Zutphen vooralsnog niet te betrappen”.
Onvoorbereid en zonder visie
Dit was in januari 2015 en bijna een jaar in functie is dit nog steeds zo. Het is frappant. Een ombudsman, die in voorkomende gevallen uiteraard zijn mannetje moet staan en zich niet dient te weerhouden van het uiten van kritiek op overheidsinstanties, blijkt al bij de eerste de beste gelegenheid volstrekt de mist in te gaan. Het interview met Van Zutphen bij Nieuwsuur is een schoolvoorbeeld van hoe het niet moet. Van Zutphen lijkt volstrekt onvoorbereid en zonder visie op de belangrijkste vragen van dit interview in te gaan, hetgeen wel getuigt van onbesuisde gotspe.
Nieuwe baan nodig?
Of was de reden voor de selectie van meneer Van Zutphen als Nationale ombudsman toch iets anders? Niet zo bekend is dat hij voor zijn aanstelling als Nationale ombudsman, president van het College van Beroep voor het Bedrijfsleven is geweest. En nog minder mensen weten dat juist dit college, vrij zeker, wordt opgedoekt. Er is namelijk in januari een wetsvoorstel ingediend om dit hele orgaan op te heffen. Zoiets komt natuurlijk niet uit de lucht vallen en is zeker al veel eerder voorbereid. Zou het mogelijk kunnen zijn dat hier iemand overbodig was die dringend een nieuwe baan nodig had? Speelde dit een grotere rol dan tot voorheen werd gedacht?
Marc Dullaert
In ieder geval is het verbazingwekkend hoe deze discussie omtrent de kinderombudsman dermate kan escaleren en het blijkbaar onmogelijk is om de Nationale ombudsman gewoon te laten stoppen met het afbreken van deze net zo indrukwekkend opgebouwde functie van en door Marc Dullaert.
Vertrouwen is weg
Of is dat toch de doelstelling? Zou het zo kunnen zijn dat iedereen, behalve de kinderen, er belang bij hebben dat dit gebeurt? Een goed functionerende kinderombudsman vertrekt. Tegelijkertijd blijft een Nationale ombudsman zitten, die vleugellam blijkt te zijn al dan niet geheel overbodig is. Wie gelooft dat deze Nationale ombudsman nog ergens ‘standing’ heeft en enig probleem inhoudelijk of mediaal serieus kan aanpakken? Ik vraag me dan ook werkelijk af welke burger zijn zaak nog aan deze Nationale ombudsman toevertrouwt.
Kritische stemmen verstommen
Vanuit het oogpunt van Van Zutphen zou ik zeggen: doelstelling bereikt. De overheid gaat op de ingeslagen weg door en kritische stemmen verstommen. Medewerkers die nog onder de goed functionerende Alex Brenninkmeijer als Nationale ombudsman goed presteerden, worden nu waarschijnlijk ook aan de kant gezet. Zonder opgave van reden uiteraard, want daar staat deze nieuwe Nationale ombudsman voor.
Niet in belang kinderrechten
Voorts is het opvallend dat Marc Dullaert pas twee maanden voor het einde van zijn termijn wordt verteld dat hij moet vertrekken. Ik weet niet of er een wachtgeldregeling geldt, maar het is toch raar dat je iemand niet eens de tijd gunt om een nieuwe functie te zoeken en op zo’n korte termijn de laan uit stuurt, vooral als hij goed functioneert. Al met al een vreemde gang van zaken. Bovendien mag Marc Dullaert niet eens aanblijven tot er een nieuwe kinderombudsman is gevonden. En dat is niet in het belang van de kinderrechten.
Duitsland kent nog geen kinderombudsman
Terug naar Duitsland. In Duitsland zijn de grote partijen CDU en SPD er helaas nog niet over uit of en hoe een kinderombudsman geïnstalleerd zou moeten worden. Duitsland is daarmee één van de weinige landen in Europa waar dit het geval is. Maar één ding is zeker, als er een kinderombudsman wordt ingevoerd, dan is het een zelfstandige positie met een passend budget en een onafhankelijke positie, zodat hij zijn werkzaamheden goed kan uitvoeren. Het wordt echter ook gecompliceerder, want in Duitsland loopt tegelijkertijd de discussie of expliciete kinderrechten moeten worden opgenomen in de grondwet. Daarvoor is veel te zeggen, maar de uitwerking daarvan is tussen partijen nog omstreden.
Idee: Dullaert naar de VN
Voor alle geïnteresseerden in kinderrechten in Nederland heb ik nog een mooie oplossing. Sinds in 1989 het Verdrag voor de Rechten van het Kind door de VN werd aangenomen, bestaat er een kinderrechtencomité van de VN. Daarin zitten 18 onafhankelijke leden. Nederland is al sinds 2007 niet meer vertegenwoordigd in dit orgaan. Laat ons Marc Dullaert naar dit VN-comité parachuteren.
Baas boven baas
In dat geval zou hij van boven kunnen kijken hoe de Nationale ombudsman in een veranderende wereld zijn ideeën omzet in de concrete bescherming van kinderrechten. Marc Dullaert kan dan vanuit de VN mooi toezicht houden op de ontwikkelingen op kinderrechtsgebied in Nederland en Duitsland. Een mooi vooruitzicht. Of toch maar een grote demonstratie van kinderen in Den Haag voor het verblijf van Marc Dullaert organiseren? Leren de kinderen direct om voor zich zelf op te komen? Haast is geboden! Of komt de Tweede Kamer, of beter de Nationale ombudsman, toch nog tot inzicht?
Deze column is geschreven voor Duitslandnieuws.nl door Axel Hagedorn, advocaat ondernemingsrecht en Duitse Rechtsanwalt bij Van Diepen Van der Kroef Advocaten in Amsterdam. Hagedorn was ook hoogleraar Duits-Nederlandse rechtsbetrekkingen aan de Universiteit van Amsterdam.
