Voor een advocaat met een passie voor recht en een zwak voor kunst, betekent een juridisch geschil met betrekking tot een kunstobject een fortuinlijk samenkomen van interesses. Het spreekt voor zich dat de betrokken partijen niet altijd datzelfde enthousiasme delen, althans niet over het conflict, maar een betrokken advocaat is dan toch in ieder geval een welkome omstandigheid. In onze sectie Aansprakelijkheid in Amsterdam komen met regelmaat kunstkwesties aan bod, en overigens maakt ook onze Internationale sectie momenteel furore in de kunstwereld. In een kwestie tegen het Stedelijk Museum bestaat de inzet in de teruggave van het doek “Bild mit Häusern” van Kandinsky aan de rechtmatig eigenaren: de erven Lewenstein. In dit artikel informeren wij u over een, wat ons betreft, interessante juridische ontwikkeling in de geschilbeslechting rondom kunst: kunstarbitrage.
Een specialisme?
Kunstkwesties komen in alle soorten en maten. Het betreft een breed palet aan zaken, variërend van eigendomskwesties, kwesties rondom authenticiteit en beschadiging, tot (geschillen over) de redactie van kunstuitleenovereenkomsten. De gemene deler is evenwel dat het onderwerp van geschil steeds een (waardevol) kunstobject is, en dat brengt een eigen dynamiek. Juristen hechten van oudsher waarde aan feiten, terwijl bij kunst ook de subjectieve beleving relevant is. Kunst is geen exacte wetenschap. In de praktijk heeft dat naar verluidt geleid tot onvrede vanuit de kunstwereld over de oordelen van rechters, en daaruit is een nieuw initiatief ontsproten; de totstandkoming van een eigen ‘kunstcollege’.
Court of Arbitration for Art
Hoewel het Court of Arbitration for Art (“CAfA”) al enkele jaren geleden formeel is opgericht, lijkt het Haagse forum toch pas onlangs de (juridische) aandacht te krijgen die ze verdient. Overigens is dat niet vreemd, maar het logische gevolg van het gegeven dat arbitrage moet worden overeengekomen, waarna het nu eenmaal wachten is op een eerste geschil. Met het CAfA hoopt de kunstwereld een deskundig en gespecialiseerd college aan het juridische landschap te hebben toegevoegd. In het college nemen deskundige arbiters zitting, die behalve juridisch onderlegd ook affiniteit hebben met kunst. De arbiters kennen kunst, of doen door de concentratie van kunst gerelateerde geschillen in ieder geval ervaring op.
Het CAfA is een forum met vooral internationaal karakter. Tot het bestand van arbiters en deskundigen behoren dan ook vooraanstaande heren en dames van over de hele wereld. Dat trekt behalve Nederlandse ook internationale rechtszoekenden, en dat is nadrukkelijk ook de insteek. Kunst kent geen grenzen. In het buitenland is daarom evenzogoed aandacht voor het initiatief, zo onlangs nog in het Art Law Review. Het is momenteel wachten op de eerste zaak om het forum in de praktijk aan het werk te zien, maar veelbelovend is zeker. Wellicht komt die eerste zaak van ons kantoor.
