Het uploaden van muziek, films en boeken zonder toestemming van de rechthebbenden is in Nederland niet toegestaan. Anders dan in de meeste Europese landen is het in Nederland daarentegen wel toegestaan om dergelijk beschermde werken uit illegale bron te downloaden. Een langdurig juridisch geschil over de hoogte van de zogenaamde thuiskopieheffing lijkt aan deze praktijk nu een einde te maken. Het laatste woord is aan het Europese Hof van Justitie.
Illegaal downloaden toegestaan
Je moet wel Nederlander zijn om deze paradoxale redenering te begrijpen: het illegaal uploaden van muziek, films en boeken is niet toegestaan, het downloaden van dergelijke auteursrechtelijke beschermde werken daarentegen wel. Initiatieven voor een downloadverbod kunnen vooralsnog niet rekenen op een Kamermeerderheid. Reden daarvoor is dat het aanpakken van schendingen van het auteursrecht inzicht vereist in het dataverkeer van de burgers. Een dergelijke inbreuk op de privacy weegt in de ogen van de Kamer niet op tegen het aanpakken van het downloaden uit illegale bron. Een voorstel van staatssecretaris Teeven om de illegale handel in auteursrechtelijk beschermde werken via internet te verbieden haalde het in 2012 om die reden niet. Een gerechtelijke procedure over de hoogte van de thuiskopieheffing lijkt alsnog verandering te brengen aan de huidige situatie.
Thuiskopieheffing
De thuiskopieheffing compenseert auteurs en artiesten voor het kopiëren van muziek en films voor privégebruik. Om die reden dient over blanco gegevensdragers – zoals DVD’s, PC’s en smartphones – een heffing te worden betaald. Een groep importeurs en fabrikanten van gegevensdragers stapte in 2005 naar de rechter. Zij zijn het niet eens met de hoogte van de thuiskopieheffing die moet worden afgedragen aan de Stichting De Thuiskopie. Op dit moment wordt bij de hoogte van de thuiskopieheffing namelijk ook rekening gehouden met het downloaden uit illegale bron. De importeurs en fabrikanten menen echter dat met de thuiskopieheffing geen rekening dient te worden gehouden met schade die het gevolg is van kopiëren uit een ongeoorloofde bron. De hoogte van de thuiskopieheffing zou om die reden moeten worden verlaagd.
Procedure tegen stichting Thuiskopie
Zowel de rechtbank als het gerechtshof Den Haag stelde de stichting De Thuiskopie in het gelijk. Het gerechtshof overwoog onder andere dat de thuiskopieheffing aan rechthebbenden een betere bescherming biedt dan een verbod op het reproduceren uit ongeoorloofde bron. De importeurs en fabrikanten lieten het er echter niet bij zitten en zijn in cassatie gegaan bij de Hoge Raad. Aangezien de huidige thuiskopiebeperking uit de Europese auteursrechtrichtlijn komt, besloot de Hoge Raad om de behandeling van de zaak te schorsen en de kwestie voor te leggen aan het Europese Hof van Justitie.
Conclusie AG Hof van Justitie
Op 9 januari van dit jaar gaf de Advocaat-Generaal (AG) bij het Europese Hof van Justitie zijn mening. De AG is duidelijk in zijn conclusie en oordeelt dat het downloaden uit illegale bron in strijd is met de wet. De AG is om die reden van mening dat de thuiskopiebeperking alleen kopieën uit legale bron toestaat. Er volgt zelfs een vingerwijzing naar Nederland. Volgens de AG wekt de regelgeving in Nederland de massale verspreiding van illegaal materiaal in de hand. ‘De banalisering van het downloaden van ongeoorloofd op internet verspreid, beschermd werk of materiaal kan niet anders dan afbreuk doen aan de normale exploitatie daarvan’, aldus de AG.
Voorlopige conclusie
Mocht het Hof van Justitie de conclusie van de AG later dit jaar volgen dan heeft dat voor Nederland verstrekkende gevolgen. Het downloaden uit illegale bron zal daarmee in Nederland niet langer zijn toegestaan. Het downloadverbod doet dan alsnog in Nederland zijn intrede, hetgeen langs parlementaire weg nooit is gelukt. De vraag is of dit voor de rechthebbenden niet een Pyrrusoverwinning oplevert. De rechthebbenden zullen namelijk aanzienlijk minder geld ontvangen omdat de thuiskopieheffing naar alle waarschijnlijkheid naar beneden zal moeten worden bijgesteld. Of dit zal worden gecompenseerd via de reguliere verkoop dan wel via claims tegen inbreukmakers, valt te betwijfelen. Vooralsnog lijken de importeurs en fabrikanten van gegevensdragers de lachende derden.
Voor vragen over dit artikel of advies kunt u contact opnemen met onze sectie Intellectuele Eigendomsrecht.
