fallback-bg-light

Axel Hagedorn: Waarom Volkswagen veel te makkelijk wegkomt met dieselgate

26 maart 2018

Axel Hagedorn: Waarom Volkswagen veel te makkelijk wegkomt met dieselgate

Eigenaren van auto’s waarmee is gesjoemeld maken nauwelijks kans op een financiële compensatie. Duitsland-expert en advocaat Axel Hagedorn laat 2,5 jaar na dieselgate zien waarom Volkswagen er juridisch veel te makkelijk vanaf komt en pleit daarom voor het zo snel mogelijk invoeren van collectieve claims.

Het is alweer tweeënhalf jaar geleden – september 2015 – dat naar buiten kwam dat Volkswagen sjoemelsoftware heeft gebruikt. In de Verenigde Staten moest de fabrikant uit Wolfsburg na dieselgate circa 20 miljard dollar aan schadeclaims betalen. Mijn inschatting destijds was dat de claims in Europa vele malen lager zouden uitvallen. In Duitsland loopt nog een procedure door aandeelhouders tegen VW. Maar voor we daar de uitslag weten, zijn we vele jaren verder.

Heel anders ziet het eruit voor consumenten die bij hun autodealers voertuigen met een dieselmotor hebben gekocht. Alleen al in Duitsland gaat het om zo’n 2,4 miljoen auto’s waarbij sjoemelsoftware is gebruikt, van de merken Volkswagen, Audi, Skoda en Seat. Inmiddels is er ook fraude ontdekt bij merken als Porsche en BMW. Van die 2,4 miljoen auto’s, hebben 1,5 miljoen een VW-logo.

Advocaten schatten dat in heel Duitsland circa 7.000 procedures door consumenten bij rechtbanken aanhangig zijn gemaakt. In een zeer beperkt aantal gevallen heeft de rechter al uitspraak gedaan, waartegen geen beroep meer mogelijk is. In principe gaan de autodealers of Volkswagen bij voor hen negatieve vonnissen altijd in hoger beroep.

Meestal krijgt de consument geen gelijk

Het is heel moeilijk een compleet overzicht te krijgen over de gewezen vonnissen. Er wordt van uitgegaan dat in de meeste gevallen de consumenten niet in het gelijk worden gesteld. Maar er zijn gevallen bekend waar rechtbanken in het voordeel van de consument hebben geoordeeld. Dit is gecompliceerde juridische materie.

Ik zal proberen het voor leken inzichtelijk te maken met welke juridische problemen consumenten hier worden geconfronteerd.

Grote variatie aan claims dieselgate

Ten eerste is belangrijk wie door de consument wordt gedagvaard. De meeste procedures werden aanhangig gemaakt tegen de autodealers. De laatste tijd wordt vaker Volkswagen direct gedagvaard.

Als een consument een autodealer dagvaardt, is van belang wat voor een vordering wordt ingesteld. Hier begint al een grote variatie aan claims.

Consumenten eisen bijvoorbeeld dat de autodealer de auto terugneemt en de koopprijs terugbetaalt, of een nieuwe auto levert, of de waardevermindering van de auto vergoedt. In principe is iedereen het erover eens dat de consument er recht op heeft dat de sjoemelsoftware wordt vervangen door correcte software. Maar de consumenten wilden in de procedures meer.

Redelijke termijn om sjoemelsoftware te vervangen

Een koper van een auto met sjoemelsoftware kan een contract naar Duits recht alleen ontbinden als hij eerst de autodealer een termijn heeft gesteld om het gebrek te herstellen, dat wil zeggen de sjoemelsoftware te vervangen door correcte software. Hiervoor moet hij een redelijke termijn stellen. De rechtbanken hebben heel verschillend geoordeeld wat een redelijke termijn zou zijn. Hierbij wordt ervan uitgegaan dat dit naar objectieve maatstaven moet worden beoordeeld.

De termijnen lopen zeer uiteen. Daarbij speelt een grote rol dat de Duitse toezichthouder toestemming moest geven voor de nieuwe software en Volkswagen pas medio 2016 toestemming heeft verkregen. De Duitse toezichthouder (Kraftfahrbundesamt) heeft met de toenmalige beslissing Volkswagen geholpen, omdat niet de hele licentie werd ingetrokken, maar werd toegestaan dat Volkswagen de fout kon herstellen.

Vele procedures bij de lokale rechtbanken in dit soort gevallen zijn afgewezen, omdat de termijnstelling door de koper of consument te kort was.

‘Onbeduidend gebrek’

Daarnaast is heel belangrijk voor een ontbinding van een contract dat het gebrek niet onbeduidend is. De geschatte kosten van de vervanging van de sjoemelsoftware voor correcte software wordt op ongeveer 100 euro geschat.

De meeste rechtbanken gaan er daarom van uit dat het om een onbeduidend gebrek aan de auto zelf gaat en het contract niet kan worden ontbonden.

Autodealer niet verantwoordelijk

Vaak hebben consumenten geprobeerd de overeenkomst aan te vechten, omdat zij om de tuin zijn geleid. Zij wilden een correcte auto en niet eentje die is uitgerust met sjoemelsoftware. Deze argumentatie werd doorgaans door de rechtbanken afgewezen, omdat de autodealers hiervan niets wisten en het gedrag van Volkswagen niet aan hen kan worden toegerekend.

Inmiddels is dit bijvoorbeeld al door een hogere beroepsinstantie (OLG Koblenz) bevestigd. Een ander hof (OLG Dresden) heeft bepaald dat een consument geen vermindering van de koopprijs kan eisen, nadat de software is vervangen en het hof in München heeft ook al bepaald dat een consument niet de koopprijs terug kan eisen. Tot nu toe is er nog geen hogere beroepsinstantie geweest die een consument in het gelijk heeft gesteld.

Volkswagen direct aanklagen

De laatste tijd hebben advocaten daarom vaker voor een andere strategie gekozen. Vaak wordt Volkswagen direct gedagvaard in verband met een ‘onrechtmatige daad’. Dat wil zeggen: Volkswagen heeft fraude heeft gepleegd en daardoor is bij de consument schade ontstaan.

Twee rechtbanken hebben dergelijke claims toegewezen. Bij de schadeberekening is het gebruik van de auto door de consument in mindering gebracht. Het blijft afwachten hoe de hogere beroepsinstanties hierover zullen oordelen.

Collectieve claim van 15.000 gedupeerden

Inmiddels hebben ook 15.000 auto-eigenaren een gezamenlijke claim (Musterklage) in Braunschweig aanhangig gemaakt tegen Volkswagen. Dat is vergelijkbaar met de lopende procedure van de aandeelhouders. Of die procedure überhaupt ontvankelijk wordt verklaard, is nog maar zeer de vraag.

In principe zijn dergelijke procedures in Duitsland nog niet toegestaan en vergen een wetswijziging. Men gaat er overwegend van uit dat de rechtbank in Braunschweig deze zaak zal afwijzen.

Verjaringstermijn verloopt eind dit jaar

Als je bedenkt dat er met 2,4 miljoen voertuigen is gesjoemeld, dan zijn 7.000 procedures slechts een heel klein aantal. En zelfs met de collectieve procedure van de 15.000 autobezitters zal dit niet substantieel meer worden.

Daarbij speelt ook dat de uiterste verjaringstermijn eind dit jaar afloopt. Daar zijn de verschillende partijen het over eens. En voor autobezitters die verwikkeld raken in jarenlange procedures met hun autodealers, komt ook het moment dichterbij dat ze een nieuwe auto willen kopen.

Rechtszaak vaak te duur voor gedupeerde

Zoals ik al aan het begin van het dieselschandaal heb voorspeld, wordt bij de vervanging door de autodealers een compensatie toegepast. Dit is mijns inziens ook de reden waarom er verhoudingsgewijs weinig dagvaardingen zijn.

Daarnaast spelen de grote kosten een rol. Ik ga ervan uit dat nagenoeg alleen maar procedures aanhangig zijn gemaakt door autobezitters die een rechtsbijstandsverzekering hebben en daardoor de kosten niet zelf moeten dragen.

Volkswagen komt veel te makkelijk weg

Uiteindelijk heeft Volkswagen in Duitsland tot nu toe verhoudingsgewijs heel weinig schadeclaims aan consumenten moeten betalen. Tegelijk is de bedrijfswinst hoger dan voor het dieselschandaal. En de aandelenwaarde is ook enigszins hersteld.

Het juridische mijnenveld voor consumenten maakt het in mijn optiek te makkelijk voor Volkswagen en andere automerken om met dit frauduleuze handelen weg te komen. Het zou daarom goed zijn wanneer ook Duitsland het wettelijk mogelijk maakt om collectieve claims in te dienen.

Deze column is geschreven voor Duitslandnieuws.nl door Axel Hagedorn, advocaat ondernemingsrecht en Duitse Rechtsanwalt bij Van Diepen Van der Kroef Advocaten in Amsterdam.

Vestigingen