Nederlanders en Duitsers zijn over en weer druk bezig met bedrijfsovernames, merkt advocaat en Duitse Rechtsanwalt Axel Hagedorn die veel M&A-transacties doet in Duitsland en Nederland. Hij legt uit hoe dat komt en waar je op moet letten.
Terwijl wereldwijd het volume van Mergers & Acquisitions transacties (M&A) afgelopen jaar terugliep, was dit in Duitsland juist niet het geval. Sterker nog, Duitsland was juist één van de smaakmakers wat M&A-transacties betreft, met een recordomzet van bedrijfsovernames in 2017. Opvallend genoeg waren er wel minder transacties.
Daarmee is de trend in Duitsland compleet het tegenovergestelde van het Verenigd Koninkrijk, waar het dealvolume in het eerste halfjaar van 2017 afnam met 32% en de buitenlandse investeringen zelfs daalden met 49%.
Veel bedrijfsovernames tussen Nederland en Duitsland
Voor wat betreft de Duits-Nederlandse M&A-markt constateer ik persoonlijk dat er veel werk aan de winkel is. Uiteraard zie ik maar een deel van de gehele markt, maar mijn gevoel is dat de toename in M&A-werk tussen Nederland en Duitsland vooral twee oorzaken heeft.
De Nederlandse economie trekt aan waardoor ondernemingen weer bereid zijn in het buitenland te investeren. Tegelijkertijd wordt het voor Duitse bedrijven interessant om in Nederland marktposities in te nemen of te verbeteren.
Brexit speelt belangrijke rol
Naar mijn inschatting speelt hierbij ook de Brexit een belangrijke rol. Als Nederlandse ondernemingen internationaal willen uitbreiden, hoor je toch vaker dat het Verenigd Koninkrijk veel meer commerciële en juridische risico’s behelst, vooral voor mkb-bedrijven.
De onzekerheid over de economie bij de Britten en de verschillende en onvoorzienbare consequenties voor de handel tussen het Verenigd Koninkrijk en de EU betekenen veel meer adviseurskosten, zoals kosten voor bijvoorbeeld advocaten en belastingadviseurs. Daarom ligt Duitsland als buurland voor Nederlandse ondernemingen veel meer voor de hand.
Dat de informatiestroom over Duitsland publicitair in de laatste jaren vele malen is verbeterd, draagt mijns inziens ook in grote mate bij. De berichtgeving over Duitsland is veel meer op inhoud en niet meer zo sterk op sentimenten gericht. Duitsland word algeheel steeds positiever ervaren en dit creëert ook een investeringsklimaat.
Familiebedrijven zoeken opvolger
Een belangrijk aspect voor Nederlanders die in Duitsland willen investeren is het probleem van de bedrijfsopvolging in Duitsland. Veel familiebedrijven in Duitsland kunnen geen opvolger vinden en moeten daarom noodgedwongen op zoek naar andere partijen.
Hier liggen enorme kansen voor Nederlandse ondernemingen. De cijfers hierover variëren, maar de Duits-Nederlandse Handelskamer (DNHK) spreekt van een half miljoen bedrijven verdeeld over alle sectoren die om deze reden te koop zijn.
Wat bij een Duitse M&A-transactie komt kijken
Maar hoe verloopt een M&A-proces in Duitsland? Uiteraard kan ik hier niet alle facetten van verschillende soorten transacties bespreken, maar een aantal belangrijke wil ik wel noemen.
In principe zijn er vanuit de deal-structuur niet hele grote verschillen met Nederland.
Share Deal en Joint Venture
Bij een zogenaamde Share Deal worden aandelen van een bedrijf overgenomen. Als men niet wenst om 100% van de aandelen te verkrijgen, of de verkoper die niet wil afstaan, wordt het eerder een Joint Venture. Dat is een samenwerking op aandeelhoudersniveau waarbij diverse belangen een rol kunnen spelen. Soms bundelen partijen hun kracht in de markt en brengen wederzijds iets in. Soms zijn het puur financiële belangen en krijgt een investeerder voor zijn financiering aandelen in het bedrijf.
Uiteraard zijn veel meer dingen te regelen als een Nederlandse onderneming niet alle aandelen in een Duits bedrijf wil of kan overnemen. In dat geval hangt het er ook sterk van af of men minderheids- of meerderheidsaandeelhouder is. Ik kan hier niet op alle aspecten ingaan, maar het is essentieel om al vroeg in het onderhandelingsproces de verwachtingen en risico’s goed in kaart te brengen en duidelijk te maken.
Essentieel bij een Joint Venture is om voor een langere termijn vooruit te kijken en hierbij mogelijke scenario’s te bedenken en deze vervolgens ook juridisch in te kaderen. Dit voorkomt onwenselijke verrassingen.
Asset Deal
Een andere transactievorm is de zogenaamde Asset Deal waarbij bepaalde vermogensbestanddelen van een onderneming worden verkocht. Vaak gebeurt dit als men van een curator vermogensbestanddelen uit een failliete onderneming gaat verwerven. Het voordeel hiervan is dat men niet met bedrijfsrisico’s uit het verleden wordt geconfronteerd, wat bij een Share Deal wel het geval is.
Bij een Asset Deal moeten alleen de vermogensbestanddelen goed gewaardeerd en beoordeeld worden. Wel belangrijk om op te merken is dat bij een Asset Deal waarbij grote delen van het vermogen van een vennootschap of zelfs het hele vermogen wordt overgenomen, men van een overgang van onderneming spreekt. Als dit het geval is, kunnen medewerkers van het bedrijf die de vermogensbestanddelen verkoopt eisen om bij de overnemende partij in dienst te zijn. Het spreekt voor zich dat dit enorme financiële consequenties met zich mee kan brengen.
Letter of Intent
De verschillende stappen bij een overnameproces voor wat betreft de Share Deal verschillen in Duitsland en Nederland amper. Het proces begint dikwijls met een geheimhoudingsverklaring die de potentiële koper moet tekenen voordat hij (gevoelige) informatie krijgt of mag inzien.
Vaak wordt dit gecombineerd met een intentieverklaring of Letter of Intent (LOI) waarbij partijen al eerste afspraken maken over de verdere gang van zaken, zoals bijvoorbeeld over de zogenaamde Due Dilligence (onder meer bestaande uit het juridisch en fiscaal onderzoek van het over te nemen bedrijf), eventuele kostendraging voor het geval de onderhandelingen afgebroken worden, enzovoorts. In de praktijk heeft een Letter of Intent vaak anders dan de naam doet vermoeden wel een bindende werking over een aantal aspecten.
Duitse GmbH
Als het de koop of verkoop van aandelen in een Duitse GmbH betreft (vergelijkbaar met een Nederlandse BV), moeten deze afspraken notarieel worden vastgelegd. In Duitsland moet men goed opletten of een notariële akte noodzakelijk is als men enigszins een bindende werking van de Letter of Intent wil bereiken.
In ieder geval is het, anders dan naar Nederlands recht, in Duitsland niet mogelijk om met een onderhandse akte aandelen van een Duitse GmbH te verwerven zonder dat op enig moment bij een notaris de afspraken worden vastgelegd.
In een volgende bijdrage ga ik in op enige andere aspecten van M&A-transacties in Duitsland.
Deze column is geschreven voor Duitslandnieuws.nl door Axel Hagedorn, advocaat ondernemingsrecht en Duitse Rechtsanwalt bij Van Diepen Van der Kroef Advocaten in Amsterdam.
