Grote steden als Amsterdam en Berlijn hebben steeds meer last van Airbnb. Advocaat en Rechtsanwalt Axel Hagedorn laat zien wat Amsterdam kan leren van Duitse steden in het terugdringen van de uitwassen van het online verhuurplatform.
Is Airbnb een plaag of een zegen voor de stad? Als inwoner van Amsterdam ontkom je niet aan die discussie. De één vindt online marktplaats voor de verhuur en boeking van privé-accommodaties – een economische meerwaarde. De ander ziet juist een negatieve invloed op de woningmarkt door een verkrapping van het huuraanbod en de stijging van de woningprijzen.
De gemeente Amsterdam komt net als vele andere grote steden tot de conclusie dat ze de verhuur via het online platform wel wil beperken, maar dat ze daar zelf niet toe in staat zijn zonder de hulp van de nationale overheid.
Duitse steden pakken Airbnb aan
Maar hoe werkt dat nu in Duitsland, waar dezelfde discussie speelt en de stadsbesturen van bijvoorbeeld Berlijn, Hamburg en München eveneens Airbnb aan banden proberen te leggen? De grote steden weten dat door verhuur via Airbnb op grote schaal woonruimte voor de eigen inwoners van de markt wordt onttrokken. Onderzoek van de Süddeutsche Zeitung heeft afgelopen jaar al uitgewezen dat de idylle van de gezellige kennismaking via verhuur al lang niet meer opgaat.
In de tien grootste steden van Duitsland zijn al ongeveer 18% van de aangeboden woningen in de hand van verhuurders die tenminste nóg een andere woning aanbieden. De grote steden zijn begonnen om de verhuursites zoals Airbnb aan te pakken. In München heeft de stad afgelopen jaar boetes ter hoogte van 850.000 euro uitgedeeld aan aanbieders van woningen. Zij hebben 21.000 woningen gecontroleerd en bijna 300 woningen weer voor de woningmarkt beschikbaar gesteld.
Airbnb vreest Duitse Zweckentfremdungsgesetz
Het juridisch middel in Duitsland zijn wetten met betrekking tot het verbod op het oneigenlijk gebruik van woonruimte, de zogenaamde Zweckentfremdungsgesetze. Deze wetten kunnen ook op deelstaatniveau worden ingevoerd. Hamburg en Berlijn hebben als stadsdeelstaten een eigen wet en ook Beieren heeft dergelijke maatregelen ingevoerd.
Uitgangspunt is dat een gemeente beperkingen kan invoeren als er niet meer voldoende woonruimte met adequate huurprijzen voor de bevolking ter beschikking is. De wetten in de drie deelstaten Berlijn, Hamburg en Beieren verschillen licht van elkaar. In Berlijn is volgens het Zweckentfremdungsgesetz een vergunning vereist, indien een woning voor meer dan acht weken per kalenderjaar wordt verhuurd. Als iemand in Berlijn nog een tweede woning heeft, mag deze tweede woning niet langer dan negentig dagen worden verhuurd. Deze regelingen zijn vergelijkbaar met de regels in Amsterdam waar ook maar een beperkte tijdsduur voor verhuur is toegestaan.
Duitse steden zijn verder dan Amsterdam
Het eigenlijke probleem is, zo ook in Amsterdam, de handhaving. Om te kunnen handhaven probeert de gemeente in Amsterdam net als de steden in Duitsland al jaren informatie van Airbnb te krijgen over het verhuurgedrag van de eigenaren van de woningen. De Duitse deelstaten zijn verder dan Nederland, omdat in de wetten betreffend het oneigenlijk gebruik, de Zweckentfremdungsgesetz, is opgenomen dat de bemiddelaar, dus ook Airbnb, verplicht is om informatie over verhuur met overheidsinstanties te delen.
Als de bemiddelaar of aanbieder, zoals Airbnb, niet voldoet aan de informatieverplichting, kan in Berlijn een boete worden opgelegd ter hoogte van 50.000 euro. In München heeft de gemeente kortgeleden een beschikking tegen Airbnb genomen om informatie over het verhuur in München te verstrekken en een dwangsom ter hoogte van 300.000 euro aangekondigd als Airbnb hier niet aan voldoet.
Airbnb blijkt zich voor te bereiden op een juridisch steekspel en reageert niet. Zij beroept zich erop dat zij in Ierland is gevestigd en dat daarom de wetgeving voor haar niet van toepassing zou zijn. Verder beroept Airbnb zich op privacyregels. Een begrijpelijk standpunt vanuit bedrijfseconomisch oogpunt. Airbnb zal veel minder verhuurders kunnen vinden als het ontdekkingsrisico wegens illegaal verhuur extreem toeneemt doordat de overheid alle informatie ontvangt en daarmee ook belastingaanslagen en naheffingen dreigen wegens niet opgegeven verhuurinkomsten.
Maatschappelijke problemen door globalisering
Hoe de juridische discussie afloopt, blijft af te wachten maar als een eerste dwangbevel tegen Airbnb door de rechterlijke instanties wordt goedgekeurd, zal het direct invloed hebben. Voor mij is dit een goed voorbeeld hoe globalisering tot maatschappelijke problemen leidt.
Ten eerste maakt Airbnb belastingtechnisch maximaal gebruik door Ierland als vestigingsplaats te kiezen. Ten tweede zorgt het businessmodel voor maatschappelijke problemen in de grote steden elders in Europa, doordat betaalbare woonruimte op grote schaal van de markt wordt onttrokken.
Voor mij heeft Airbnb alle charme verloren!
Deze column is geschreven voor Duitslandnieuws.nl door Axel Hagedorn, advocaat ondernemingsrecht en Duitse Rechtsanwalt bij Van Diepen Van der Kroef Advocaten in Amsterdam.
