LARGE-2022_VanDiepen_situaties_DSF9709_v2-scaled

Een faillissement aanvragen? Zo werkt het.

13 januari 2021

Een faillissement aanvragen? Zo werkt het.

Een faillissement is het schrikbeeld van veel ondernemers. Toch krijgen veel ondernemers er vroeg of laat wel eens mee te maken. Zo kan het gebeuren dat u het faillissement van een schuldenaar wilt aanvragen omdat betaling steeds maar uitblijft. Het kan echter ook zo zijn dat een schuldeiser het faillissement van uw onderneming aanvraagt of dat u zelf vanwege financiële problemen geen andere uitweg meer ziet dan een eigen faillissementsaanvraag. Voor dit soort situaties is het nuttig om te weten hoe een faillissementsaanvraag in zijn werk gaat en wat de vereisten voor faillietverklaring zijn. In dit artikel ga ik daar op in.

Faillissementsaanvraag: de formaliteiten

Een faillietverklaring kan op verschillende manieren worden geïnitieerd. Het grootste deel van de faillissementen wordt aangevraagd door een schuldeiser. Een schuldeiser kan het faillissement van een schuldenaar aanvragen door een verzoekschrift in te dienen bij de rechtbank van de woonplaats van de schuldenaar. Bij een onderneming is dat de plaats waar de onderneming haar wettelijke of statutaire vestigingsplaats heeft. Zo’n verzoekschrift moet door een advocaat worden ingediend.

Het is ook mogelijk om het faillissement van u zelf of van uw onderneming aan te vragen. Dit wordt de “eigen aangifte” genoemd. Een eigen aangifte kan op twee manieren. De meest eenvoudige en goedkope manier is het indienen van een “Formulier eigen aangifte faillietverklaring” bij de rechtbank. De andere optie is dat u een advocaat inschakelt die voor u een verzoekschrift bij de rechtbank indient.

Vereisten voor faillietverklaring

Na ontvangst van het formulier of het verzoekschrift zal de rechtbank het verzoek tot faillietverklaring inhoudelijk beoordelen. Voor een succesvolle faillissementsaanvraag moet in ieder geval “summierlijk” zijn gebleken dat:

  • de schuldenaar in een toestand verkeert dat hij heeft opgehouden te betalen;
  • de aanvrager een vordering op de schuldenaar heeft.

(1) Toestand opgehouden te betalen

Het enkel niet betalen van een schuld is in principe onvoldoende voor een faillietverklaring. De schuldenaar moet verkeren “in een toestand dat hij heeft opgehouden te betalen”. Dit vereiste is in de rechtspraak verder uitgewerkt.

Pluraliteitsvereiste

Ten eerste is het vereist dat de schuldenaar meerdere schuldeisers heeft. Eén schuldeiser is onvoldoende om te kunnen spreken van een toestand waarin de schuldenaar heeft opgehouden te betalen, ook als deze schuldeiser zelf meerdere vorderingen heeft. Dit wordt ook wel het “pluraliteitsvereiste” genoemd.

In de praktijk betekent het pluraliteitsvereiste dat de aanvrager van het faillissement moet aantonen dat de schuldenaar ten minste nog één andere schuldeiser heeft. Dit wordt ook wel een steunvordering genoemd. Voor een steunvordering gelden minder strenge eisen dan voor de vordering van de aanvrager zelf. Zo hoeft de omvang van de steunvordering (nog) niet vast te staan, hoeft deze schuldeiser niet op betalen aan te dringen of het faillissement te verlangen en hoeft het ook niet om de betaling van een geldsom te gaan. Het is voldoende dat het gaat om een vordering die ter verificatie in het faillissement kan worden ingediend zodat deze schuldeiser kan meedelen in de opbrengst.

Wat nu als u het faillissement van een schuldenaar wilt aanvragen, maar u weet niet of de schuldenaar nog andere schuldeisers heeft? U zou bijvoorbeeld (door uw advocaat) kunnen (laten) nagaan of de schuldenaar een hypothecaire lening of schulden bij de Belastingdienst heeft. Ook kan een deurwaarderskantoor of ander gespecialiseerd bureau voor u onderzoek doen naar het bestaan van eventuele steunvorderingen.

Opgehouden te betalen

Ten tweede is vereist dat de schuldenaar ook daadwerkelijk heeft “opgehouden te betalen”. Daar is niet per definitie sprake van als er meerdere schuldeisers zijn. Er kunnen immers allerlei – misschien wel gegronde – redenen zijn waarom de schuldenaar bepaalde vorderingen op dat moment niet betaalt. Ook kan het treffen van betalingsregelingen met schuldeisers ervoor zorgen dat de rechter oordeelt dat de schuldenaar niet heeft opgehouden te betalen. De rechter zal dit toetsen op basis van alle feiten en omstandigheden.

(2) Vordering schuldeiser

Voor een succesvolle faillissementsaanvraag is verder vereist dat de schuldeiser op het moment van de aanvraag van het faillissement een vordering op de schuldenaar heeft. De vordering kan bijvoorbeeld voortvloeien uit een onbetaalde factuur of uit een vonnis waarin een veroordeling is uitgesproken. De vordering van de schuldeiser hoeft niet per se opeisbaar te zijn. Echter moet in dat geval wel (één van) de steunvordering(en) opeisbaar zijn.

“Summierlijk” onderzoek

Hiervoor is al genoemd dat de toestand en de vordering van de schuldeiser summierlijk moeten zijn gebleken. De bewijslast hiervan rust op de aanvrager. In de praktijk worden aan deze bewijslast niet al te zware eisen gesteld. Uit het woord “summierlijk” blijkt namelijk dat de rechtbank geen diepgravend, maar een kort en eenvoudig onderzoek doet. Anderzijds kan een goed onderbouwd inhoudelijk verweer van de schuldenaar tegen de door de aanvrager aangevoerde vordering wel degelijk leiden tot afwijzing van het faillissementsverzoek. In zo’n geval doet de aanvrager er verstandig aan om juridische hulp in te schakelen.

De faillissementszitting en uitspraak

De rechtbank zal de faillissementsaanvraag in principe mondeling behandelen op een zitting. De schuldenaar wordt opgeroepen om tijdens deze zitting te worden gehoord. Tijdens de zitting zal de rechtbank onder andere beoordelen of aan de wettelijke vereisten voor faillietverklaring is voldaan. De rechtbank beoordeelt dit aan de hand van alle feiten en omstandigheden op het moment van de beslissing. In veel gevallen doet de rechtbank aan het einde van de zitting direct uitspraak. In ingewikkelde kwesties kan het echter langer duren. Het kan ook voorkomen dat de rechtbank de beslissing even aanhoudt, bijvoorbeeld omdat partijen gaan overleggen over een betalingsregeling.

Gezien de huidige Coronamaatregelen vinden veel zittingen momenteel telefonisch plaats.

Faillissement voorkomen of terugdraaien?

Zowel in het geval dat het gaat om uw eigen faillissement als het faillissement van uw schuldenaar is het goed om te beseffen dat er mogelijkheden zijn om een faillietverklaring te voorkomen of zelfs terug te draaien. Voor meer informatie daarover verwijs ik u graag naar dit artikel van mijn kantoorgenoot Michiel van der Hoeven, waarin hij de verschillende mogelijkheden beschrijft.

Let op: er gelden over het algemeen (zeer) korte termijnen!

Afsluiting

Een faillissementsaanvraag kan een aantrekkelijk middel zijn als een schuldenaar weigert te betalen. In veel gevallen zal de schuldenaar zich gedwongen voelen om alsnog tot betaling over te gaan of om een regeling te treffen. Bovendien is het een vrij snelle procedure en de drempel voor toewijzing door de rechtbank is niet heel hoog. In de praktijk is het dan ook een geducht incassomiddel. Het is echter belangrijk om niet al te lichtzinnig met dit middel om te gaan. Los van de vergaande gevolgen van een faillissementsaanvraag voor de schuldenaar, kleven er ook risico’s voor de aanvrager aan. Zo loopt een aanvrager bijvoorbeeld het risico om in de kosten te worden veroordeeld als een faillietverklaring achteraf wordt vernietigd. Indien het faillissement wordt uitgesproken, dient u er als schuldeiser ook rekening mee te houden dat de kans vaak klein is dat uw vordering alsnog (volledig) vanuit het faillissement wordt voldaan.

Ook een eigen aangifte moet zorgvuldig worden overwogen en voorbereid. Daarnaast is extra alertheid van het bestuur in de periode voorafgaand aan een faillissement geboden. In die periode zijn namelijk niet alle handelingen nog toelaatbaar. Voor meer informatie daarover verwijs ik u naar dit artikel dat ik eerder op deze website schreef.

Een advocaat die gespecialiseerd is in het insolventierecht kan u waardevol advies geven over de faillissementsaanvraag en alles wat daarbij komt kijken. Onze advocaten van de sectie Insolventie & Herstructurering denken graag met u mee. Neem bij vragen contact op met één van onze specialisten.

Vestigingen