Mag de civiele rechter zich uitlaten over de inhoud en toepassing van het Uniform Herstelkader Rentederivaten MKB? Ja, wanneer het Uniform Herstelkader ten aanzien van het geschil geen met voldoende waarborgen omklede rechtsgang biedt
Op 6 december 2019 heeft de Voorzieningenrechter van de Rechtbank Amsterdam een vermeldenswaardige tussenuitspraak gedaan.
In dit geschil stelde ondernemer F&F een vordering op Rabobank te hebben uit hoofde van het Uniform Herstelkader. Rabobank stelt dat dit niet juist is, omdat F&F in 2012 is overgestapt van ABN AMRO naar Rabobank en op dat moment als professioneel betitelde in de zin van het Uniform Herstelkader en hieraan dus geen rechten kan ontlenen. F&F stelt echter dat zij geen professionele partij was in 2008 toen zij rentederivaten met ABN AMRO afsloot en dat Rabobank, omdat zij die rentederivaten ongewijzigd heeft overgenomen. Rabobank kan volgens F&F dus niet stellen dat F&F wel professioneel was in de zin van het Uniform Herstelkader. Partijen discussiëren over de uitleg van de inhoud van het Uniform Herstelkader. Is F&F niet als professioneel te beschouwen, dan heeft zij volgens het Uniform Herstelkader recht op compensatie. F&F maakt aanspraak op die compensatie, terwijl Rabobank F&F als ‘out of scope’ beschouwd en om die reden dus weigert om op F&F het Uniform Herstelkader toe te passen.
Uniform Herstelkader, wat is het?
De Voorzieningenrechter van de Rechtbank Amsterdam overweegt dat voordat de vorderingen kunnen worden beoordeeld, eerst zal moeten worden bezien wat het Uniform Herstelkader eigenlijk is. De Voorzieningenrechter constateert op basis van de inhoud van het Uniform Herstelkader dat sprake is van een in opdracht van de minister opgestelde compensatieregeling waarin alle banken zich hebben gecommitteerd. Uit de bedoeling van het Uniform Herstelkader, bekendmakingen van het AFM en van de Derivatencommissie blijkt dat MKB-klanten van de banken rechten aan het Uniform Herstelkader kunnen ontlenen.
Taak Voorzieningenrechter
De Voorzieningenrechter overweegt verder dat een klant, die ten onrechte geen aanbod krijgt van de bank, de bank moet kunnen aanspreken op naleving van het Uniform Herstelkader. Ook de rol van de Voorzieningenrechter in het algemeen wordt beschouwd: uitgangspunt is dat de Voorzieningenrechter in kort geding fungeert als restrechter in alle zaken met een spoedeisend karakter. Slechts wanneer een andere aangewezen rechter of rechtsgang voldoende bescherming biedt, zal de weg naar de Voorzieningenrechter in kort geding afgesloten zijn. Hiertoe is vereist dat in spoedeisende gevallen een met voldoende waarborgen omklede rechtsgang openstaat, waarin de eiser een met het kort geding vergelijkbaar resultaat kan bereiken (Hoge Raad 16 maart 1990, NJ 1990,500).
Rechtsgang
Tegen het besluit van Rabobank dat F&F een professionele partij is en haar rentederivaten daarom niet onder het toepassingsbereik van het Uniform Herstelkader vallen, kan F&F op grond van het Uniform Herstelkader alleen bezwaar maken bij Rabobank zelf, die dan haar eerdere besluit opnieuw zal beoordelen. Andere bezwaarmogelijkheden biedt het niet en tegen het ‘besluit op bezwaar’ van Rabobank staat geen rechtsmiddel open. Het Uniform Herstelkader voorziet voor een aantal limitatief omschreven gevallen in de mogelijkheid dat de MKB-klant deze gevallen bij wijze van bindend advies aan de Derivatencommissie voorlegt.
Vier gevallen
Deze vier limitatief omschreven gevallen zijn de volgende:
- Indien een MKB-Klant van mening is dat de ‘vaste kern’ ten aanzien van zijn variabelrentende lening op onjuiste wijze is vastgesteld en/of het rekening-courant op het moment van afsluiten van het rentederivaat niet was inbegrepen in de afdekking (3.3.4. onder c Uniform Herstelkader);
- Indien een MKB-Klant van mening is dat ten onrechte een (of meer) variabelrentende lening(-en) juist wel of juist niet zijn aangemerkt voor afdekking onder het rentederivaat (3.3.4. onder d Uniform Herstelkader);
- Wanneer een MKB-Klant kan aantonen dat de wijze van herstel ten aanzien van overhedge in omvang of overhedge in looptijd hierna niet resulteert in het door de MKB-Klant ten tijde van het ondertekenen van het rentederivaat en/of de offerte van de variabelrentende lening beoogde gevolg (3.3.7. Uniform Herstelkader);
- Wanneer de MKB-Klant kan aantonen dat het kredietbeleid op onjuiste wijze is gehanteerd (3.4.6. Uniform Herstelkader).
De beoordeling van de bank of een MKB-klant al dan niet professioneel is, en dus wel of niet aanspraak kan maken op een vergoeding onder het Uniform Herstelkader, valt niet onder een van de vier limitatief omschreven gevallen. Die gevallen zien overigens ook alleen op de situatie dat de bank een aanbod heeft gedaan en de klant dat aanbod (onder voorbehoud) heeft geaccepteerd. F&F kan zich met haar specifieke bezwaar dus niet tot de Derivatencommissie wenden, maar alleen tot Rabobank.
Met voldoende waarborgen omkleed?
Volgens de Voorzieningenrechter biedt het Uniform Herstelkader op dit punt dan geen met voldoende waarborgen omklede rechtsgang. F&F moet de vraag of Rabobank terecht heeft geoordeeld dat zij als professioneel in de zin van het Uniform Herstelkader moet worden aangemerkt, aan de civiele rechter kunnen voorleggen. De Voorzieningenrechter acht zich dus bevoegd om hierover te oordelen.
Conclusie
De beoordeling of een klant al dan niet terecht als professioneel onder het Uniform Herstelkader is aangemerkt, kan volgens deze tussenuitspraak door de civiele rechter worden getoetst. Rechtbank Amsterdam lijkt met deze uitspraak zelfs ruimte te maken voor een civielrechtelijke toetsing van de toepassing van het gehele Uniform Herstelkader wanneer er geen sprake is van de hiervoor vier limitatief omschreven gevallen. Hiermee is een nieuw hoofdstuk in de discussie over rentederivaten geopend.
Voor vragen over dit artikel of advies op het gebied van financieringen of financiële producten kunt u contact opnemen met Martijn Bonefaas, advocaat Financieel Recht, Insolventie & herstructurering en Partner bij Van Diepen Van der Kroef Advocaten Hoorn.
