De Rechtbank Noord-Holland heeft op 20 oktober 2021 uitspraak gedaan in een zaak van een consument tegen een hovenier. De hovenier was ingeschakeld voor grondwerk, straatwerk en het aanleggen van een gazon in de achtertuin van de consument. Al gauw bleek dat er na regenval water in de tuin van de consument bleef staan. Het regenwater werd onvoldoende in de tuinbodem opgenomen. De problemen hierdoor waren niet gering. Het gazon was constant drassig, de bestrating zakte en de beplanting kon niet groeien. Deze wateroverlast had voorkomen kunnen worden door de aanleg van horizontale drainage.
De vraag die ter discussie stond in deze rechtszaak is de volgende: Is de hovenier verantwoordelijk voor het ontbreken van drainage in de achtertuin van de consument, ook al is hier niet expliciet opdracht voor gegeven?
Onderzoeksplicht en waarschuwingsplicht
De hovenier heeft aangegeven dat hij er vanuit is gegaan dat het aanleggen van horizontale drainage niet nodig was, en dat hij zich hierin heeft vergist. De hovenier gaf ook aan dat hij geen onderzoek naar de waterdoorlatendheid van de tuinbodem heeft verricht. De hovenier heeft dan ook geen drainage aanbevolen en de consument heeft ook niet voor drainage betaald.
De consument heeft op zijn beurt aangegeven dat de hovenier de waterdoorlatendheid van de tuinbodem wel had moeten onderzoeken. Artikel 7:754 van het Burgerlijk Wetboek geeft aan dat een hovenier de risico’s moet onderkennen die het leveren van deugdelijk werk in de weg kunnen zitten. In dit geval is dat het risico dat de tuinbodem het regenwater niet kan verwerken. Naar aanleiding van een onderzoek had gebleken dat de kleibodem in de tuin regenwater slecht kon verwerken, en had de hovenier vervolgens daarvoor moeten waarschuwen en drainage moeten adviseren.
In de praktijk worden dergelijke waarschuwingen en adviezen veelal mondeling gegeven. Het geniet echter de voorkeur om een en ander schriftelijk te bevestigen, aangezien op de hovenier de bewijslast rust dat hij daadwerkelijk gewaarschuwd heeft. Kan de hovenier dit niet bewijzen, dan wordt in beginsel aangenomen dat er door hem niet (voldoende) gewaarschuwd is.
De consument is in deze zaak in het gelijk gesteld door de Rechtbank. De Rechtbank geeft aan dat deze vergissing van de hovenier, dat drainage niet nodig was, ertoe leidt dat de hovenier tekortschiet tegenover de consument. De consument hoeft niet te verwachten dat er regenwater in zijn tuin zou blijven staan en hoeft dat ook niet te accepteren. De hovenier is daarom aansprakelijk voor de schade die daaruit voortvloeit en de consument kan de overeenkomst ontbinden.
Ontbinding: Compensatie subjectieve waarde
De overeenkomst wordt ook door de rechter ontbonden. Door deze ontbinding moet de overeenkomst ongedaan gemaakt worden. De werkzaamheden aan de tuin kunnen echter niet ongedaan gemaakt worden, omdat deze werkzaamheden al uitgevoerd zijn: Dat is niet terug te draaien. De werkzaamheden moeten daarom op een bepaalde financiële waarde gewaardeerd worden. De hovenier houdt recht op de waarde die zijn werkzaamheden vertegenwoordigen, ondanks het gebrek aan de tuin. De consument krijgt voor het overige zijn geld terug. Voor de waarde van werkzaamheden aan de tuin is allereerst van belang hoeveel herstelkosten er nog gemaakt moeten worden om tot een tuin zonder problemen te komen. Deze herstelkosten worden in mindering gebracht op de oorspronkelijke aanneemsom. Die rekensom leidt tot de economische waarde van het werk. Maar daarmee is de consument nog niet geheel gecompenseerd.
De rechter houdt er daarnaast rekening mee dat wanneer de hovenier zijn werk goed had uitgevoerd, de consument geen ergernis, overlast en ongenoegen had ondervonden. Nu heeft de consument drie jaar lang geen genot gehad van zijn tuin. Bij het berekenen van de waarde van de werkzaamheden van de hovenier wordt uitgegaan van de subjectieve waarde die het werk voor de consument heeft gehad. De consument krijgt in deze zaak een compensatie van 20% van de economische waarde voor de door hem ondervonden ergernis en overlast. In een andere zaak, waarin het om gebreken in een woonhuis ging, waarmee de consument dagelijks geconfronteerd werd, is deze compensatie op 50% van de economische waarde van het werk bepaald (vgl. Rechtbank Noord-Holland 14 april 2016).
De compensatie wordt schematisch als volgt vastgesteld:
- De aanneemsom – herstelkosten = de economische waarde
- De economische waarde – compensatie voor ergernis, overlast en ongenoegen = de subjectieve waarde
- De aanneemsom – de subjectieve waarde = de vergoeding die de hovenier aan de consument moet betalen.
Altijd drainage adviseren?
Kan een hovenier aan aansprakelijkheid ontkomen door voor de zekerheid altijd een drainage te adviseren? Het antwoord is nee, want ook als er wel drainage wordt aangelegd, kan het nog steeds misgaan. In een uitspraak van de Rechtbank Oost-Brabant van 13 januari 2016 heeft de aannemer/hovenier wel drainage aangelegd, maar niet de daarboven liggende toplaag aangepakt. De aannemer/hovenier had daarvoor overigens ook geen opdracht gekregen. De toplaag verstoorde echter de werking van de drainage, waardoor er ook in dat geval water bleef staan na regenval. De aannemer/hovenier in kwestie had ook moeten waarschuwen voor de ongeschiktheid van de toplaag, en had moeten adviseren en waarschuwen om deze te vervangen, om aan aansprakelijkheid te ontkomen.
Conclusie
Kortom, als de hovenier zijn schaapjes op het droge wil houden, dient hij geen nattevingerwerk te leveren, maar zichzelf te vergewissen en de consument te verwittigen over de daadwerkelijke waterdoorlatendheid van de tuinbodem en zo nodig te adviseren om drainage aan te leggen of te waarschuwen voor de mogelijke gevolgen van het afzien van drainage. Aangezien de hovenier de bewijslast draagt om aan te tonen dat hij gewaarschuwd heeft, is het aan te bevelen om dit schriftelijk aan de consument te bevestigen.
Dit artikel is geschreven door mr. Anton Heilig, advocaat bij Van Diepen Van der Kroef Advocaten te Hoorn. Voor vragen over dit artikel of voor advies over een plan van aanpak bij een geschil over werkzaamheden in de tuin, kunt u contact met hem opnemen.
