Hoewel Bob Ross ons kennis heeft laten maken met de uitspraak “soms leer je meer van je fouten dan van je meesterwerken”, kunnen handelingen en beslissingen van de overheid vergaande gevolgen hebben voor burgers en ondernemingen. Indien er schade ontstaat door deze handelingen of beslissingen, kan de overheid hiervoor aansprakelijk zijn.
De overheid kan zowel worden aangesproken voor onrechtmatig als voor rechtmatig handelen. Overheidsaansprakelijkheid is een rechtsgebied waarbij het bestuursrecht en het (civiele)aansprakelijkheidsrecht elkaar kruisen. Dit maakt dat het rechtsgebied complex en constant in ontwikkeling is.
De advocaten bij Van Diepen Van der Kroef beschikken over specialistische kennis in het bestuurs- en het (civiele) aansprakelijkheidsrecht waardoor zij u of uw onderneming als geen ander kunnen bijstaan bij vragen en/of geschillen over overheidsaansprakelijkheid. Door de verschillende expertises te combineren, worden de werkzaamheden vanuit verschillende rechtsgebieden benaderd en kan u een op maat gemaakt advies verwachten.
Wat is een onrechtmatige overheidsdaad en wanneer is hier sprake van?
Op grond van artikel 6:162 BW is degene die jegens een ander een onrechtmatige daad pleegt, verplicht de schade die daaruit voortvloeit te vergoeden indien de daad hem kan worden toegerekend. Dit geldt ook voor de overheid. De overheid kan onrechtmatig handelen door bijvoorbeeld besluiten te nemen die in strijd zijn met de wet- en regelgeving. Een bestuursrechter kan een dergelijk besluit achteraf aanmerken als onrechtmatig.
Ook (feitelijke) handelingen van de overheid waarbij sprake is van onzorgvuldigheid of nalaten zoals het niet nakomen van toezeggingen, het verstrekken van onjuiste informatie of falend toezicht kan worden aangemerkt als een onrechtmatige overheidsdaad. Indien uit het (onrechtmatig) handelen van de overheid schade voortvloeit, kan de overheid op grond van artikel 6:162 BW verplicht zijn de (volledige) schade te vergoeden.
Een rechter kan echter terughoudend zijn met het aannemen van een onrechtmatige overheidsdaad. De reden daarvoor is dat de overheid het algemeen belang behartigt en daardoor een andere norm geldt waaraan de rechter de handeling toetst en de overheid beleidsvrijheid kent.
Wat is een rechtmatige overheidsdaad (nadeelcompensatie, planschade) en wanneer is hier sprake van?
Indien de overheid op een rechtmatige manier haar overheidstaken uitvoert betekent dat niet automatisch dat daaruit geen schade kan ontstaan. Indien een burger of onderneming onevenredige schade lijdt door het (rechtmatige) handelen van de overheid, kan die schade ook voor vergoeding in aanmerking komen. Deze vorm van schadevergoeding wordt ook wel nadeelcompensatie genoemd. In dit kader kunt u bijvoorbeeld denken aan een tijdelijke wegafsluiting waardoor uw bedrijf niet langer bereikbaar is waardoor u de omzet ziet dalen, een wijziging van het beleid met vergaande gevolgen zonder een compensatieregeling voor benadeelden of een (onvoorzienbare) wijziging van een bestemmingsplan dat nadelige gevolgen heeft voor bijvoorbeeld de waarde van uw woning of onderneming (dit wordt ook wel planschade genoemd).
Hoewel de overheid de taak heeft om het algemeen belang te behartigen, dienen alle betrokken belangen afgewogen te worden, waaronder uw (bedrijfs)belangen. Onevenredige nadelige gevolgen behoren immers niet enkel ten laste van u of uw bedrijf te komen. Deze onevenredige schade dient (deels) vergoed te worden. Bij het verhalen van schadevergoeding veroorzaakt door een rechtmatige overheidsdaad is het onder andere van belang dat het risico buiten het ‘normale maatschappelijke’ of ‘bedrijfsrisico’ ligt én dat een beperkte groep burgers en/of bedrijven getroffen wordt.
Ik heb te maken gehad met een rechtmatige- of onrechtmatige overheidsdaad, wat moet ik doen?
Bent u geconfronteerd met rechtmatig- of onrechtmatig overheidshandelen waardoor u schade lijdt? Of heeft u andere vragen over overheidsaansprakelijkheid? Onze advocaten van de sectie bestuurs- en aansprakelijkheidsrecht denken graag met u mee. Neem gerust vrijblijvend contact op met Ashley Geerts, advocaat aansprakelijkheidsrecht bij Van Diepen Van der Kroef te Amsterdam.
