Bij iedere transfer van een profvoetballer worden vergoedingen uitgekeerd aan de voetbalclubs die de desbetreffende speler hebben opgeleid. De transfer van Hakim Ziyech naar Chelsea zal dus niet alleen Ajax geld opleveren; ook FC Twente, SC Heerenveen en zelfs amateurclub ASV Dronten zullen hier flink van meeprofiteren. Deze geldsommen zijn met name voor de (kleine) amateurverenigingen een welkome bron van inkomsten. De FIFA constateert echter dat deze vergoedingen nauwelijks bij de rechthebbende clubs terechtkomen. In 2018 werd slechts 19.3% van de solidariteitsbijdrage uitgekeerd, wat betekent dat de opleidende voetbalclubs jaarlijks honderden miljoenen mislopen.
Voetbalclubs hebben recht op een vergoeding voor het opleiden van jong talent
De FIFA kent een tweetal vergoedingen voor opleidende voetbalclubs: de opleidingsvergoeding en de solidariteitsbijdrage. Deze vergoedingen lijken op elkaar. Beiden hebben ze het doel om het opleiden van jonge talentvolle spelers te stimuleren. Toch bestaan er enkele cruciale verschillen. Zo geldt de opleidingsvergoeding alleen bij een speler die jonger dan 23 jaar is en zijn eerste profcontract tekent of een transfer maakt. Bovendien wordt de hoogte van de opleidingsvergoeding berekend aan de hand van een vastgesteld bedrag per opleidingsjaar. De solidariteitsbijdrage, daarentegen, is bij iedere transfer van een speler verschuldigd. De solidariteitsbijdrage bestaat uit 5% van de betaalde transfersom en dat bedrag wordt verdeeld onder de opleidende clubs.
Verschil tussen vergoedingen bij de KNVB en de FIFA
Van belang is of de transfer een grensoverschrijdend karakter heeft. Gaat het om een binnenlandse transfer, dan gelden namelijk de reglementen van de desbetreffende nationale voetbalbond. Is er sprake van een internationale transfer, dan zijn de FIFA-regels van toepassing. De belangrijkste verschillen tussen deze reglementen zien op de hoogte van de vergoedingen en de mogelijkheden om de vergoedingen te incasseren. De vergoedingen uit de reglementen van de KNVB zijn bijvoorbeeld lager dan die van de FIFA. Daar staat tegenover dat de KNVB het incasseren van de vergoeding volledig op zich neemt, de FIFA houdt de clubs zelf verantwoordelijk voor het innen van hun vergoeding.
Ik zal mij in deze bijdrage beperken tot de solidariteitsbijdrage bij internationale transfers. Het gaat dan vaak om hoge vergoedingen die vaak niet bij de rechthebbende clubs terechtkomen.
De solidariteitsbijdrage van de FIFA
Zoals gezegd zijn de FIFA-reglementen van toepassing wanneer de speler een internationale transfer maakt. Volgens deze regels is de kopende voetbalclub verplicht om 5% van de transfersom over te maken naar de club(s) die betrokken zijn bij de opleiding en training van de desbetreffende speler. De FIFA gaat ervan uit dat een voetballer wordt opgeleid vanaf zijn 12e tot en met zijn 23e levensjaar. Iedere club waarbij een speler stond ingeschreven tussen zijn 12e en 23e maakt dus aanspraak op een deel van de solidariteitsbijdrage. Per opleidingsjaar wordt een percentage van de transfersom, berekend aan de hand van een vaste staffel, aan de opleidende club uitgekeerd. Hoe langer de speler bij de club in kwestie heeft gespeeld, hoe hoger de vergoeding. Wordt er geen transfersom betaald, dan wordt er ook geen solidariteitsbijdrage uitgekeerd.
Toegepast op de transfer van Hakim Ziyech betekent dit het volgende. Ziyech heeft tot zijn 11e bij amateurclub Reaal Dronten gespeeld, van zijn 11e tot ongeveer zijn 14e levensjaar speelde hij bij ASV Dronten. Daarna speelde hij bij SC Heerenveen en op zijn 21e verhuisde hij haar FC Twente. Dit betekent dat bij de transfer van Hakim Ziyech – waarmee een bedrag van ongeveer EUR 40 miljoen gemoeid is – Twente, Heerenveen en ASV Dronten een bedrag van maar liefst EUR 2 miljoen kunnen verdelen. Het wrange is dat Reaal Dronten nét niet in aanmerking komt voor een stukje van de taart; daarvoor is Ziyech net een jaar te vroeg verhuisd.
Voetbalclubs kunnen deze misgelopen vergoedingen claimen
In de praktijk komt de solidariteitsbijdrage vaak niet bij de juiste club terecht. In het jaar 2018 zou er een bedrag van ruim EUR 350 miljoen aan solidariteitsbijdrage uitgekeerd moeten worden. Uit onderzoek van de FIFA blijkt dat slechts een EUR 67,7 miljoen terecht is gekomen bij de rechthebbende clubs. Dit betekent dat ruim 80% van de opleidende clubs niet gecompenseerd worden voor hun diensten: een schrijnend percentage. Ieder jaar lopen deze voetbalclubs gezamenlijk ruim EUR 300 miljoen mis. Dat juist de kleinere voetbalclubs ontzettend gebaat zijn bij de uitkering van deze vergoedingen wordt in 2018 al door Jelmer Kos beschreven in de NRC, enkele gelukkige Nederlandse amateurclubs vertellen in dit artikel over het welkome geld voor de clubkas.
Kleine voetbalclubs met een goede jeugdopleiding hebben dus goud in handen, maar blijken zich hier lang niet altijd bewust van te zijn. De belangrijkste oorzaak hiervan is dat de solidariteitsbijdrage niet automatisch uitgekeerd wordt en de kopende club in beginsel verantwoordelijk is. Met name de kleinere voetbalclubs vissen hierdoor achter het net. Veel kleinere (amateur-)clubs weten niet dat zij aanspraak kunnen maken op een vergoeding door onvoldoende kennis of door een slechte administratie. Bovendien hebben zij vaak geen toegang tot het digitale systeem waarmee je een dergelijke claim kan indienen. Het inschakelen van een advocaat kan hierbij helpen.
FIFA Clearing House
De FIFA heeft op 24 oktober 2019 besloten dat het huidige transfersysteem grondig hervormd gaat worden. De stakeholderscommissie van de FIFA, bestaande uit afgevaardigden van clubs, nationale bonden, spelersvakbonden, competities en de FIFA zelf, heeft een pakket aan maatregelen aan het FIFA-bestuur gepresenteerd. Een onderdeel van dit pakker is het voornemen om een zogenoemde ‘FIFA Clearing House’ op te richten.
Simpel gezegd is het idee van de FIFA om een eigen bank op te richten, waardoor zij in staat is om alle geldstromen rondom voetbaltransfers te gaan beheren. De FIFA zal dan zelf de opleidingsvergoedingen en solidariteitsbijdragen gaan uitkeren. Hoogstwaarschijnlijk zal dit medio 2021 ingevoerd worden. Tot die tijd zijn de clubs zelf verantwoordelijk.
Misgelopen vergoeding opeisen?
Ieder jaar lopen met name de kleinere amateurverenigingen honderden miljoenen mis aan alleen al de solidariteitsbijdrage. Onvoldoende kennis en middelen om deze vergoedingen te incasseren spelen hierin een grote rol. Indien een club mogelijk vergoedingen is misgelopen of dreigt mis te lopen, doet zij er goed aan juridische bijstand in te schakelen. Bij Van Diepen Van der Kroef hebben wij ruimschoots ervaring met het incasseren van (transfer-)vergoedingen en het procederen bij de KNVB en de FIFA.
Als u vragen heeft over transfers en vergoedingen of over andere aspecten van het (internationale) sportrecht, neem dan contact op met Max Hazewinkel, advocaat privaatrecht en sport en recht bij Van Diepen van der Kroef Advocaten in Amsterdam.
