Is de externe controlerende accountant aansprakelijk voor de gevolgen van het niet adviseren van een voorziening op de balans voor een claim die door de rechtbank was toegewezen, maar waartegen nog hoger beroep liep? En welke voorwaarden gelden voor het opnemen van zo’n voorziening?
Aansprakelijkheid
In een faillissementssituatie wordt de externe controlerende accountant door de curator aansprakelijk gehouden. De curator verwijt de accountant bij het controleren van de jaarrekening het bestuur van de vennootschap niet te hebben geadviseerd een voorziening op te nemen op de balans. Die claim was door de rechtbank toegewezen, maar daartegen was hoger beroep ingesteld.
Als het bestuur geen gevolg aan het advies had gegeven, dan had de accountant moeten weigeren een goedkeurende controle verklaring af te geven. Door niet zo te handelen geeft de jaarrekening geen getrouw beeld van het vermogen, resultaat, solvabiliteit en liquiditeit van de rechtspersoon, zo voert de curator aan.
Richtlijn 252.201
Het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden (hierna: Gerechtshof) heeft aan de hand van de omstandigheden die de controlerend accountant op het moment van de controle bekend waren, beoordeeld of de accountant de beslissing om geen voorziening op te nemen, juist mocht achten. Het Gerechtshof doet dat met behulp van richtlijn RJ 252.201 van de Raad voor de Jaarverslaggeving. Deze richtlijn bepaalt het navolgende:
“Een voorziening in verband met verplichtingen als bedoeld in artikel 2:374 lid 1, eerste volzin, BW dient uitsluitend te worden opgenomen indien op de balansdatum aan de volgende voorwaarden wordt voldaan:
a de rechtspersoon heeft een verplichting (in rechte afdwingbaar of feitelijk);
b het is waarschijnlijk dat voor de afwikkeling van die verplichting een uitstroom van middelen noodzakelijk is; en
c er kan een betrouwbare schatting worden gemaakt van de omvang van de verplichting.”
Het Gerechtshof oordeelt dat de controlerend accountant de jaarrekening mocht goedkeuren zonder dat er een voorziening was opgenomen omdat er nog hoger beroep liep, het vonnis niet ten uitvoer is gelegd, er een voor de latere gefailleerde een gunstig deskundigenrapport lag en ook de advocaat van de latere gefailleerde aangaf dat niet alleen de uitkomst lastig te voorspellen was, maar ook dat een eventuele veroordeling in hoger beroep lager zou zijn.
Vanaf het moment dat de in het hoger beroep benoemde deskundigen met een voor de vennootschap negatief onderzoeksrapport waren gekomen, moest ernstig rekening worden gehouden met een negatieve uitkomst van de procedure. Maar die informatie is niet aan de controlerend accountant verstrekt.
Normschending
Het Gerechtshof oordeelt dat geen sprake is van een normschending door de controlerende accountant. De Hoge Raad (Hoge Raad 4 februari 2022, ECLI:NL:HR:2022:11) laat dit oordeel in stand met toepassing van art. 81 lid 1 RO.
De bijbehorende conclusie van de Advocaat-Generaal bevat een uitgebreide beschrijving van de normen aan de hand waarvan moet worden beoordeeld of er voor een claim een voorziening op de balans moet worden opgenomen. Dit is vooral relevant voor partijen die met grote, maar onzekere claims te maken hebben waarover meerdere jaren wordt geprocedeerd. Weliswaar gaat de conclusie in op de normen zoals die destijds golden, maar de Advocaat-Generaal geeft aan dat de huidige normen niet erg verschillen (ECLI:NL:PHR:2021:738).
Of voor een claim in een lopende procedure een voorziening op de balans moet worden opgenomen, kan met behulp van deze conclusie worden beoordeeld.
Dit artikel is geschreven door mr. Martijn Bonefaas, advocaat bij Van Diepen Van der Kroef Advocaten. Voor vragen over dit artikel of advies kunt u contact met hem opnemen.
